Katarakt Nedir?

Katarakt, göz merceğinin saydamlığını kaybederek bulanık görmeye neden olan bir göz hastalığıdır. Normalde berrak olan mercek, zamanla proteinlerin birikmesiyle opak hale gelir ve ışığın retinaya düzgün bir şekilde ulaşmasını engeller. Bu durum, özellikle yaşlı bireylerde daha sık görülse de, doğuştan veya travmaya bağlı olarak da gelişebilir. 

Kataraktın Belirtileri Nelerdir?

Kataraktın en yaygın belirtisi görme bulanıklığıdır. Başlangıçta hafif bir puslanma olarak fark edilen bu durum, zamanla daha belirgin hale gelir ve net görme yetisi azalır. Bulanıklık, göz merceğinde oluşan opaklaşmanın derecesine bağlı olarak değişiklik gösterebilir. Bazı kişiler yalnızca belirli mesafelerde görme sorunları yaşarken, bazıları hem yakını hem de uzağı seçmekte zorlanır.

Özellikle geceleri ışıkların etrafında hareler görmek yaygın bir şikayettir. Bu durum, gece araç kullanmayı zorlaştırabilir ve parlak ışıklara karşı artan bir hassasiyet oluşmasına neden olabilir. Ayrıca, çift görme problemi de ortaya çıkabilir. İleri aşamalarda renkler soluk ve mat bir hale gelir, özellikle mavi ve mor tonlarını ayırt etmek zorlaşır. Çevre, genellikle daha sarımsı bir tonda algılanır.

Gözlük numaralarının sık değişmesi de dikkat çeken belirtiler arasındadır. İlk etapta yeni gözlüklerle görme düzelecek gibi görünse de, kısa süre içinde bu da yetersiz hale gelir. Okuma, televizyon izleme ve yüzleri tanıma gibi günlük aktiviteler giderek zorlaşır.

Kataraktın Nedenleri ve Risk Faktörleri

Kataraktın en yaygın nedeni yaşlanmadır. Yaş ilerledikçe göz merceğinde bulunan proteinler zamanla birikerek merceğin saydamlığını kaybetmesine neden olur. Bu durum, ışığın retina üzerine net bir şekilde odaklanmasını engelleyerek görme bozukluklarına yol açar. Genellikle 60 yaş ve üzerindeki bireylerde daha sık görülse de, bazı kişilerde daha erken yaşlarda da gelişebilir.

Yaşlanmanın yanı sıra, genetik yatkınlık da önemli bir risk faktörüdür. Ailede katarakt öyküsü bulunan bireylerde, hastalığın ortaya çıkma olasılığı daha yüksektir. Uzun süre ultraviyole (UV) ışınlarına maruz kalmak, göz merceğinde oksidatif hasara yol açarak katarakt gelişimini hızlandırabilir. Bu nedenle, özellikle güneşli havalarda UV korumalı gözlük kullanmak önemli bir önlem olarak önerilir.

Diyabet gibi kronik hastalıklar da katarakt oluşumunu tetikleyen faktörler arasındadır. Kan şekerinin uzun süre yüksek seyretmesi, göz merceğinde değişikliklere neden olarak katarakt riskini artırabilir. Ayrıca, sigara kullanımı, göz içi iltihaplanmalar, uzun süreli steroid ilaç kullanımı ve yetersiz beslenme gibi faktörler de hastalığın erken yaşlarda ortaya çıkmasına neden olabilir. Özellikle A, C ve E vitamini açısından zengin besinler tüketmek, göz sağlığını destekleyerek katarakt gelişimini geciktirebilir.

Katarakt Nasıl Teşhis Edilir?

Katarakt teşhisi, göz doktoru tarafından yapılan kapsamlı bir göz muayenesi ile konulur. İlk olarak, görme keskinliği testi uygulanarak kişinin ne kadar net gördüğü belirlenir. Bu test, hastanın uzaktaki ve yakındaki nesneleri ne kadar net görebildiğini ölçmeye yarar. Daha sonra biyomikroskopi yöntemi ile göz merceği detaylı şekilde incelenir. Bu muayenede, özel ışıklar ve büyütme cihazları kullanılarak merceğin bulanıklık derecesi ve kataraktın ilerleme seviyesi değerlendirilir.

Bazı durumlarda, göz tansiyonu ölçümü ve gözün arka yapılarının detaylı görüntülenmesi için ek testler yapılabilir. Retina muayenesi, katarakt dışında başka bir göz hastalığının olup olmadığını anlamak için önemlidir. Teşhis konulduğunda, hastanın yaşam kalitesini nasıl etkilediği göz önünde bulundurularak tedavi süreci planlanır.

Katarakt Tedavi Yöntemleri

Kataraktın kesin tedavisi cerrahidir. Erken evrede, görme sorunlarını hafifletmek için gözlük numarasını değiştirme, daha iyi aydınlatma sağlama veya büyüteç kullanma gibi geçici çözümler uygulanabilir. Ancak, mercekteki bulanıklık arttıkça bu yöntemler yetersiz kalabilir ve cerrahi müdahale gündeme gelebilir.

Günümüzde en sık kullanılan cerrahi yöntemlerden biri fakoemülsifikasyon (FAKO) tekniğidir. Bu yöntemde, göz merceği ultrason dalgaları yardımıyla küçük parçalara ayrılarak emilir ve yerine yapay bir lens yerleştirilir. Minimal invaziv bir işlem olması nedeniyle iyileşme süresi genellikle hızlıdır.

Bir diğer yöntem olan ekstrakapsüler katarakt ekstraksiyonu, daha ileri seviyedeki vakalarda uygulanır. Bu teknikte, mercek bütün olarak çıkarılır ve yerine yapay bir lens konur. Daha büyük bir kesi gerektirdiğinden, iyileşme süresi FAKO yöntemine göre biraz daha uzun olabilir.

Cerrahi sonrası göz damlaları kullanılması ve belirli bir süre gözleri korumak gerekebilir. Başarı oranı oldukça yüksek olan katarakt ameliyatı, genellikle net görme yetisinin geri kazanılmasını sağlar.