Şaşılık

Şaşılık Nedir?

Şaşılık, gözlerin paralel olarak aynı yöne bakamaması durumudur ve genellikle bir gözün farklı bir yöne kaymasıyla kendini gösterir. Bu durum, çocukluk döneminde daha sık görülse de her yaşta ortaya çıkabilir. Şaşılık, genellikle gözlerde içe, dışa, yukarı veya aşağı doğru kayma şeklinde görülür. Görme bozukluklarına, derinlik algısında problemlere ve çift görmeye yol açabilir. Ayrıca estetik açıdan da bireyleri etkileyebilir. Tedavi edilmezse göz tembelliği gibi kalıcı sorunlara yol açabilir, bu yüzden erken tanı ve müdahale önemlidir.

Şaşılık Neden Olur?

Şaşılık, göz kaslarının uyumsuz çalışması nedeniyle ortaya çıkan bir durumdur ve birçok farklı sebepten kaynaklanabilir. Genetik faktörler şaşılık gelişiminde önemli bir rol oynar; ailede şaşılık öyküsü olan bireylerde bu durumun görülme olasılığı daha yüksektir. Doğumsal göz kası bozuklukları, göz kaslarının gelişiminde yaşanan problemler sonucu gözlerin aynı noktaya odaklanamamasına yol açar. Nörolojik hastalıklar ve sinir hasarları, beyin ile göz kasları arasındaki sinyallerin iletilmesinde sorun yaratarak şaşılık oluşturabilir. Ayrıca, yüksek kırma kusurları (miyop, hipermetrop ve astigmat) gözlerin odaklanma sorunlarına neden olup, şaşılık riskini artırabilir.

Erken çocukluk döneminde geçirilen enfeksiyonlar veya travmalar da göz kaslarına zarar verebilir. Beyin felci, Down sendromu ve hidrosefali gibi nörolojik rahatsızlıklar da şaşılık ile ilişkilendirilebilir. Nadiren de olsa, göz tümörleri veya göz içi iltihaplar gibi ciddi sağlık problemlerinin belirtisi olarak ortaya çıkabilir.

Şaşılık Türleri

Şaşılık; gözlerin kayma yönüne, süresine ve nedenine bağlı olarak farklı türlerde sınıflandırılır. Şaşılık türleri şu şekilde sıralanabilir:

• Esotropya (İçe Şaşılık) ;Gözlerden birinin ya da her ikisinin buruna doğru, içe kayması durumudur. Göz tembelliği ve görme bozukluklarına yol açabilir.
• Ekzotropya (Dışa Şaşılık); Gözlerin dışa doğru, kulak yönüne kaymasıdır. Yorgunluk veya stres gibi durumlarda daha belirgin hale gelebilir.
• Hipertropya (Yukarı Şaşılık); Gözlerden birinin yukarıya doğru kayması durumudur. Genellikle nörolojik hastalıklar veya travmalar sonucu oluşur.
• Hipotropya (Aşağı Şaşılık); Gözlerden birinin aşağıya doğru kaymasıdır., Nadir görülen bir şaşılık türüdür ve göz kası sorunlarından kaynaklanabilir.
• Alternan Şaşılık; Göz kaymasının bir gözden diğerine geçiş gösterdiği durumdur. Genellikle her iki gözde de eşit kayma görülür ve çift görmeye neden olabilir.
• Latent Şaşılık (Forya); Gözlerin normalde paralel olduğu, ancak yorgunluk, stres veya alkol kullanımı gibi durumlarda kayma eğilimi gösterdiği türdür.
• Konkomitan Şaşılık; Gözlerin hareket ettiği her yöne aynı derecede kayma gösterdiği durumdur.
• Paralitik Şaşılık; Göz kaslarının felci veya sinir hasarı sonucu oluşan, göz hareketlerinin kısıtlandığı durumdur. Genellikle travma, beyin felci veya nörolojik hastalıklardan kaynaklanır.

Evde Şaşılık Testi

Evde şaşılık testi, gözlerin uyumlu hareket edip etmediğini kontrol etmek için yapılabilecek basit yöntemler içerir. En yaygın yöntemlerden biri, gözlerin tek tek kapatılarak karşıdaki bir nesneye odaklanmasını gözlemlemektir. Her iki göz, ayrı ayrı kapatıldığında nesneye odaklanıyorsa, şaşılık belirtisi olabilir. Ayrıca, kalem testi ile bir nesneyi buruna yaklaştırıp uzaklaştırarak gözlerin birlikte hareket edip etmediği kontrol edilebilir. Bu tür evde yapılan testler, sadece ön bilgi sağlamak için kullanılır; kesin teşhis ve tedavi planı için mutlaka bir göz doktoruna başvurulması gerekir.

Şaşılık Nasıl Geçer?

Şaşılık, tedavi gerektiren bir göz rahatsızlığıdır ve tedavi yöntemleri kişinin yaşına, şaşılığın türüne ve şiddetine bağlı olarak değişir. Gözlük veya prizma lensler, özellikle kırma kusurlarına bağlı şaşılık durumlarında etkili olabilir. Şaşılık tedavisinde göz egzersizleri, göz kaslarının güçlendirilmesine yardımcı olur ve hafif şaşılık vakalarında faydalı olabilir. Göz tembelliği (ambliyopi) tedavisinde, sağlıklı gözü kapatarak zayıf gözün çalıştırılması sağlanır. Daha ciddi vakalarda veya tedaviye yanıt vermeyen durumlarda cerrahi müdahale gerekebilir. Şaşılık ameliyatı, göz kaslarının düzenlenmesiyle gözlerin hizalanmasını sağlar. Erken müdahale, başarılı sonuçlar açısından oldukça önemlidir.