Tiroid ve Göz

Gözlerde büyüme “Ekzoftalmi” ve göz etrafında şişlik genelde Graves hastalarında (tiroid bezi fazla çalışan veya zehirli guatrı olan hastalarda) ortaya çıkan tabloya “Graves oftalmopatisi” denir. Hashimoto hastalarında çok nadirdir. Bununla beraber ekzoftalmi Graves hastalarının hepsinde ortaya çıkmaz.

Göz Belirtileri ile Tiroid Hastalığı İlişkisi

Graves oftalmopatisi % 40 hastada hipertiroidi hastalığı (tiroid hormonlarında yükseklik) başladığında birlikte veya aynı anda ortaya çıkarken, % 40 hastada hipertiroidi başladıktan bir süre sonra ortaya çıkar. Hastaların % 20’sinde ise önce gözlerde büyüme (oftalmopati) oluşur sonra hipertiroidi gelişir. Tiroid hormonları daha önce ve halen normal olduğu halde göz belirtileri olan kişiler olabilir. Bu hastalığa tıp dilinde ‘’ Ötiroid Graves Oftalmopatisi’’ denir. Bunun anlamı tiroid hormonlarının normal olmasına karşılık gizli tiroid hastalığı nedeniyle göz büyümesinin olması durumudur ve nadir görülür ( Bu tür hastalık oftalmopatili olguların % 3’nü oluşturur).

Göz Bulgularının Seyri

Göz belirtileri % 85-95 hastada her iki gözde, % 5-15 hastada ise tek gözde olur. Göz belirtileri % 3-5 hastada ciddi olmakta ve hastalık şiddetli seyretmektedir, ancak çoğu hastada hastalığın seyri çok iyi olmakta ve tedaviden fayda görmektedirler.

Oftalmopati kadınlarda daha sık görülmekte (kadın/erkek oranı 1.8-2.8/1‘dır), yaşlılarda ve erkeklerde olduğunda ise daha şiddetli seyretmektedir. Gözlerdeki büyüme veya hastalık % 66 hastada, yani çoğu kişide, hipertiroidi tedavisi sırasında (Propiltiourasil veya Metimazol ilaçları kullanırken) düzelir ve gerileme olur, ancak % 8’inde düzelme olmaz ve göz belirtilerinde artma olabilir. Bu nedenle tiroid hormonlarının normal seviyeye getirilmesi göz hastalığı için çok önemlidir.

Diğer Göz Bulguları;

• Yukarı, aşağı, yana bakışta gözde ağrı olması.
• Gözde kuruma, kaşıntı, kuruluk ve kontak lens takmada zorluk.
• Gözde ve etrafındaki dokularda iltihap ve şişme
• Gözlerin kanlanması
• Bazen çift görme
• Görmede bozukluk

Göz Hastalığı Teşhisi

Oftalmopati her iki gözde olduğunda tanı yönünden problem pek olmaz. Ancak tek gözde olması durumunda diğer nedenler mutlaka ekarte edilmelidir. Bu kişilerde önce Graves hastalığı olup olmadığı tiroid hormon tetkikleri ile araştırılır. Daha sonra göze yönelik tomografi veya MR çekimi yapılır. Böylece bu belirtilere neden olabilecek tümörler, aksiyal myopi, iltihabi başka hastalıklar, kist, anevrizma denilen kan damarlarının balonlaşması ve lenfoma adı verilen bir kanser türü gibi hastalıkların olup olmadığı araştırılır. Tam kan tetkiki yapılarak kan hastalığı olup olmadığı araştırılır.

Graves oftalmopatisinin kötüleşmesine veya şiddetinin artmasına neden olan faktörler şunlardır:

• Şiddetli ve uzun süre devam eden tiroid bezi fazla çalışması (hipertiroidizm),
• Hastanın aşırı dozda Propiltiourasil veya Metimazol kullanması sonucunda tiroid bezi yetmezliğine (hipotiroidiye) girmesi (TSH’nın yükselmesi),
• Sigara içmek,
• TSH-reseptör antikorların çok yüksek olması

Gözün Öne Doğru Çıkma Derecesinin Ölçümü

Oftalmopatide üst göz kapaklarında kasılma veya çekilme vardır. Göz yuvarı öne doğru fırlar ki, buna ekzoftalmi veya proptozis denir. Proptozis, yani gözün öne doğru çıkma derecesi göz doktoru tarafından Hertel ekzoftalmometresi denilen bir aletle ölçülebildiği gibi göz tomografisi veya MR tetkiki ile daha hassas olarak ölçülür. Her ırka göre gözün öne doğru çıkma miktarı değişiktir. Türklerde gözün 21 mm’nin üzerinde çıkıntı yapması anormaldir. Gözün öne doğru çıkmasının nedeni göz yuvarlağının arkasında bulunan yağ ve mukopolisakkarit yapıdaki dokunun artmasına ve göz kaslarının enflamasyon nedeniyle şişmesine bağlıdır.

Toplar damarlarda kanın fazla olması ise göz etrafındaki dokuların şişmesine neden olur. Göz kaslarındaki şişme ise çift görmeye neden olur. Göz kırmızı bir renk alabilir ve bazı hastalar göz kapaklarını kapatamaz. Işıktan rahatsız olma, yanma hissi ve gözde ağrı gibi şikayetler olabilir.

Graves Oftalmopati Evreleri

Oftalmopatinin 2 evre veya dönemi vardır:

• İlk başlangıç dönemi veya iltihabi dönem veya aktif faz (3-9 ay sürer)
• Dokuların sertleştiği dönem (Fibrotik faz ) Hastalık ilk dönem denen iltihabi evrede tedaviye cevap verebilir. Dokuların sertleştiği ikinci dönemde tedaviye maalesef yanıt azdır. Göz Hastalığı Nasıl Tedavi Edilir? Graves oftalmopati tedavisinin 3 aşaması vardır: 1- Hipertiroidizmin yani T3 ve T4 hormon yüksekliğinin tedavisi 2- Şikayetlere yönelik tedavi
• Oftalmopatinin yani göz hastalığının tedavisi (İlaç, prizmatik gözlük,kortizon tedavisi, şaşılık veya dekompresyon ameliyat tedavisi)

1. Hipertiroidizmin (tiroid bezi aşırı çalışmasının) Tedavisi : Propiltiourasil veya Metimazol gibi ilaçlarla yüksek olan T3 ve T4 hormonlarının normal seviyeye gelmesi göz belirtilerini bazı hastalarda tamamen düzeltir. Bu düzelmenin veya iyileşmenin ilaçlardan değil hormonların düzelmesinden ileri geldiği gösterilmiştir. Radyoaktif iyot tedavisinin oftalmopatiyi kötüleştirdiği iddia edilmiştir. Ancak bu durumun şiddetli oftalmopatilerde ve sigara içenlerde oluşur.
2. Şikayetlere Yönelik Tedavi: Göz kapamaları, yapay göz damlalarının kullanılması ve gece yatarken yatağın baş kısmının yukarı kaldırılması kişiyi rahatlatabilir. Güneşten rahatsız olma, soğuğa ve rüzgara karşı hassasiyet durumlarında güneş gözlüğü ve yapay göz damlaları veya yağları kullanılabilir. Yatarken gözlerin kapatılması da faydalı olur.
3. Gözdeki Hastalığa Yönelik Tedavi : İlaç tedavisi hastalığın iltihabi döneminde daha etkilidir. Gözdeki dokular sertleşmişse bu ilaçların etkisi az olur. İlaç tedavisi olarak kortizon tedavisi yapılır.

Kortizon Tedavisi: Kortizon tedavisi gözdeki ağrı ve şişliği giderir. Kortizonla birlikte mideyi korumak için bazı ilaçlar da alınır. Kortizon kullanan kişilerin tuzsuz yemeleri gerekir. Radyoterapi ve kortizon tedavisi birlikte yapılabilir ve kortizon dozunu azaltmamızı sağlar. · Yeni kullanılmakta olan bazı ilaçlar: Pentoksifilin ve antioksidan ilaçların faydalı olduğuna dair araştırmalar vardır. Antioksidan vitaminler (C vitamini, selenyum, E vitamini gibi) ve omega-3 yağ asitleri destek olarak faydalıdır. Octreotid isimli bir ilaç ile de faydalı sonuçlar alınmıştır.

Göz Ameliyatı

Gözün kornea adı verilen tabakasında yara (ülserasyon) veya enfeksiyon gelişmesine bağlı olarak kalıcı göz hasarları meydana gelebilir.Korneanın kurumasını önlemek için tarsorafi operasyonu ile kapakların bir kısmının veya tamamının geçici olarak kapalı kalmasını sağlıyabiliyoruz. Çift görme için prizmatik gözlük camları veya şaşılık operasyonları uygulanabilir. Retina tabakasında hasar riski veya göz sinir harabiyeti riski nedeniyle görme kaybı gelişebilecek hastalarda veya şiddetli hastalığı olan kişilerde orbita dekompresyon ameliyatı yapılabilmektedir.